Titolo NapoliIII.018Indizione V27 dicembre 1381 Integrazione del titolo Indizione VData Indizione V27 dicembre 1381 Indizione V Luogo NapoliPersone Carlo III d'Angiò Durazzo [re di Sicilia] Orsini, Giovanni [conte di Manoppello] Enti SiciliaDescrizione Karolus tertius etc. Tenore presentium notum facimus universis, earum seriem inspecturis, tam presentibus, quam futuris. Quod post felicem ingressum nostrum ad regnum Sicilie, de quo sumus Deo et veritate suffragantibus nobis, per sedem apostolicam iugiter coronati consideratis internis affectibus ipsum regnum, invasionibus hostilibus ac gentibus varie nationis sub vocabulo magne companee congregatis aliisque perniciosis et infestis civibus, tam vitio partialitatum, quam aliter fuisse hactenus multipliciter conquassatum et presertim pro gratitudine Deo debita, affectantes ipsi regno et populo nobis credito, precisa causa et materia cuiuslibet turbulenti dare securitatem perpetuam atque pacem, ut tam necessaria et saluberrima res consulte et mature procederet de presenti anno Ve indictionis in civitate Neapolis generale fecimus parlamentum, ad quod evocati Ecclesiarum prelati, comites, barones, magnates, proceres, nobiles et syndici terrarum et locorum demanialium undique convenerunt, quibus patefacta per nos causa ipsorum adventus et disceptatis regni conditionibus adductisque ante omnium oculos ipsius regni turbinibus et procellis et aliarum rerum formidanda memoria, tandem eligentes ipsi regnicoli cum deliberatione provisa tenere ad stipendia gentem armigeram, armorum militiam longa experientia comprobatam, et galeas in mari pro securitate fidelium portuum et maritimarum et omnium confluentium ad ipsum regnum, cum non esset satis tutum confidere viribus eiusdem regni gentibus et valitoribus diminuti, certas cabellas in toto predicto regno Sicilie discussas, digestas et omni consideratione approbatas valituras usque ad quinquennium, a primo die mensis septembris presentis anni Ve indictionis in antea numerandum, cum permissione maiestati nostre beneplacito et consensu voluntarie et unanimiter ediderunt, ex quibus cabellis pecunia proventura ad stipendia gentis armigere et galearum retinendarum et non in usus alios converteretur et ut tanta et tam salutifera res, expediens et necessaria, que resultat in universale et particulare compendium omnium regnicolarum, recipiat rectam viam, neve ipse cabelle, quomodocumque et qualitercumque longius prorogentur, quam pro dicto quinquennio, ut prefertur, sine expressa voluntate omnium et singulorum ipsorum regnicolarum pariter et consensu ut sicut ipse cabelle ab eis ortum habent, ita sine ipsis nichil quomodolibet innovetur, nec commictatur, quevis malitia, seu fraus regnicole iamdiu culmini nostro suppliciter postularunt ut eis facere subscriptas promissiones, que nos obligent in fide et verbo nostro regali de humanitate et clementia nostre benignius dignaremur. Nos autem ipsorum fidelium nostrorum dispositionem providam plurimum commendantes et cupientes more catholicorum principum regnum Sicilie progenitorum nostrorum vias et modos exquirere ac dare causas quibus status et conditio subditorum nostrorum semper in melius relevetur, cum nichil sit in principe gloriosius quam populo sibi credito dare pacem cum etiam, nemo bello lacescere audeat aut facere iniuriam ei regno, vel populo, quem expeditum et promptum ad resistendum et oppugnandum undecumque cognoscit votis ipsorum regnicolarum in hac parte caritativis affectibus annuentes, eisdem regnicolis, de libera voluntate nostra et ex certa nostra scientia, subscriptas promissiones fecimus per nostram excellentiam ipsis regnicolis in verbo et fide nostra regali tenaciter et inviolabiliter observandas, videlicet promictimus in verbo et fide nostra regali dictas cabellas, uti predicitur, ordinatas non tenere ultra dictum quinquennium, seu nisi usque per totum annum none indictionis primo future, sine voluntate regnicolarum, prout ordinatum extitit et provisum, ita quod generalis voluntas omnium sit et parlamentum universale congregetur ipsasque cabellas et earum iura dicto durante quinquennio manutenere et defendere ac manuteneri et defendi mandare et facere ope, opere et favoribus oportunis per nos et officiales nostros in eo statu, modo et forma quibus ordinata sunt concorditer et provise, et ut pecunia cabellarum ipsarum, ex iuribus proventura, non possit in aliquo distrahi, nec a principio solutionis illarum aliquis eximatur nulli cuiuscumque status, gradus et conditionis existat, quacumque consideratione, vel causa, gratiam, concessionem, vel stabilitionem faciemus in et super iuribus et redditibus cabellarum ipsarum, nec aliquem, vel aliquos, ab illarum solutione immunes faciemus, vel exemptos, ita quod onus solutionis illarum, cunctos universaliter comprehendat, multabimus etiam debita penalitate usurpatores et occupatores cabellarum et iurium earumdem iuxta ritum et formam nostre curie in talibus habitos et servatos, quodque nullis de penis ipsis fiet per nos, officiales nostros, vel alios pro parte nostra remissionis et relaxationis gratia ut ceteri pene, formidine, iura non presumant huiusmodi exemplariter occupare, promictimus etiam et volumus, prout ipsi regnicoli suppliciter petierunt, quod pene ipse exigantur et exigi debeant per officiales per maiestatem nostram circa cabellarum manutentionem et conservationem huiusmodi deputatos ipsarumque penarum medietas integre acquiratur et applicetur nostre camere per modum proventuum et reliqua medietas cumuletur et intret cum ipsa pecunia cabellarum et nichilominus tota et integra pecunia, ex ipsis cabellis et illarum iuribus proventura ad illorum manus (qui) deputati sunt et erunt ad receptionem illius debeat pervenire, nec recipiemus, vel recipi quomodo permictemus per officiales nostros quoscumque de pecunia ipsa nisi tantum quantitatem nobis exhiberi provisam pro decentia regni status nostri, usque ad summam scilicet sexagintamilium unciarum, iuxta modum et formam in premissis habitos et assumptos, sic equidem quod in summa predictarum sexagintamilium unciarum computentur et includantur cabelle, dohane, baiulationes et iura alia fiscalia, demanialia quecumque, ad cabellas ipsas spectantia que per serenissimos principes clare memorie predecessores nostros Sicilie reges fuerunt et sunt consueta percipi et haberi, exceptis tamen tractarum victualium, iuribus, releviis et proventibus et aliis iuribus quibuscumque, preter predicta concessa qui et que in ipsa summa pecunie non veniunt computanda et pro debito promissionis nostre huiusmodi non mandabimus neque consentiemus, neque permictemus quod quovis pecunie quantitas, superans atque prestans ultra dictam summam sexagintamilium unciarum liberetur, expendatur, seu convertatur in negotiis, causis et usibus aliis quibuscumque, nisi pro dicta causa defensionis et reintegrationis regni pro qua imponi et exigi extitit propterea ordinata et quia posset fortasse contingere ex causa nove impositionis cabellarum ipsarum pro presenti anno V indictionis, quod non posset tante pecunie quantitas recipi, que ad dictam summam ascenderet sexagintamilium unciarum, ut proinde votive executio tanti negotii defectum non subeat, nec impediatur retentio armigerarum gentium et galearum provisarum ex causa huiusmodi retineri ex quo possent maiora inconvenientia resultare, promictimus et contentamur in caso premisso satisfactionem et receptionem restantis forsan ex dicta quantitate pecunie usque ad dictam summam integram expectare atque differre usque ad annum sexte indictionis primo future et tunc illud quod in anno presenti de dicta summa nobis defecerit integraliter super dictarum cabellarum iuribus nobis usque ad satisfactionem integram suppleatur, cum etiam sit notum regnicolis quod de presenti anno V indictionis retinuimus magnam quantitatem gentis armigere ad relevamen fidelium et certam partem licentiavimus et extra regnum transiecimus reliqua parte ad nostra stipendia remanente, solutis eis per nos conventis stipendiis ac genti licentiate predicte magna pecunie quantitate, quamquam possemus ipsam totam pecuniam petere ut tamen satisfaciamus votis regnicolarum eorundem contentamur, volumus et promictimus de pecunia cabellarum ipsarum recipere solum pecuniam solutam et conversam, seu solvendam per nos et nostram curiam stipendiariis nostris remanentibus in regno a primo die mensis septempbris presentis anni V indictionis, nec petemus, vel recipiemus aliquid de quantitate pecunie per nos pro licentianda dicta gente armigera, ut predicitur, exsoluta et quicquid recipiendum restat de cabellis eisdem nostris antiquis, volumus quod cumuletur et convertatur cum pecunia aliarum cabellarum provisarum pro regni defensione iamdicta pecunia autem recepta in dictis cabellis nostris sit et esse debeat nostra eo in hoc providenter actento quod multam pecuniam expendimus in trahitione dicte gentis armigere extra regnum et que in ipso regno non remansit, in his tamen intelligimus et reservamus expresse quod pecunie soluta per nos pro armacione galearum integre restituatur nobis et nostre curie sine diminutione quacumque, contentamur etiam et observare promictimus quod tam gens armigere, quam galee armande et retinende pro regni defensione predicta armentur et teneantur de consilio deputatorum per regnum circa maiestatem nostram et similiter exolvatur et convertatur cum consilio quorum supra, pecunia alia que expendenda videbitur in causis aliis, que eidem nostre maiestati videbuntur forsitan necessaria pro defensione et statu prospero dicti regni; item promictimus observare quod gens armigera retinenda in regno gubernetur et regatur per regnicolas ad id eligendos per nostram maiestatem dictaque gens tenebitur ad stipendia, tamquam stipendiata et non per modum societatis ac ipse gens res sibi necessarias emet sua pecunia pretio quo poterit convenire, nec permictemus aut consensiemus iniuriari, dapnificari, seu ledi regnicolas per gentem predictam in casu vero quo guerra imminiret in regno, liceat et licitum sit nobis capitaneum ordinare et facere, tam super regnicolas conducentes ipsam gentem, quam super gentem ipsam, prout nobis videbitur et placebit; promictimus etiam sub verbo et fide nostra predictis, durante tempore impositionis et recollectionis gabellarum ipsarum non imponere collectas, subsidia, subventiones et munera, nec feudale servitium, seu adoham feudatariis dicti regni, nisi in casu quo veniret aliquis ad agrediendum et devastandum statum nostrum radicitus, ita quod ubi potentia nostra non sufficeret ad defensionem, tunc imponatur et indicatur, ac imponi et indici per maiestatem nostram possit et debeat integrum servitium militare, pro defensione status nostri, excepto etiam casu, quo veniret gens magna ad invadendum nos, vel regnum per quod videretur nobis et nostre conscientie quod non possemus resistere cum ordine supradicto, quo etiam casu possimus imponere servitium alteracionem de quatuor unciis pro quolibet servitio militari; ita tamen quod pecunia que solveretur pro dictis servitiis in casibus supradictis non perveniat ad cameram nostram, set cumuletur cum alia pecunia regni pro gente addenda et retinenda pro defensione status nostri et regni predicti quodque maturius et expedientius atque consultius providebimus circa defensionem et manutentionem pacis et status prosperi dicti regni, durante ordinatione predicta et ad prescripta omnia et singula tractanda et ordinanda mature providebimus et ordinabimus et deliberabimus cum consilio predictorum deputatorum per regnum circa maiestatem nostram, declarantes de dicta certa nostra scientia et iubentes expresse quod in casu quo predicta et subscripta omnia et singula per maiestatem nostram, non servarentur realiter et cum effectu, iuxta predictas permissiones nostras, ipso facto, cabelle ipse sint annullate, casse, vacue et inanes, nec habeant nomen cabelle, nec officiales ad id deputati et deputandi possint aut debeant ipsas exercere, ymmo ex nunc prout ex tunc sint casse, nec debeant ipse cabelle exigi, recolligi, vel recipi, quocumque titulo, seu colore quesito, nec regnicole solvere teneantur, aut debeant eoque casu quo predicta non observaverimus, liceat et licitum sit nobis percipere et habere collectas et iura alia nobis debita et debenda per regnicolas, prout extitit hactenus consuetum, donec collecte integre reintegretur per generale appretium, quod possit fieri et fieri mandare et facere per nos infra predictum quinquennium et postquam nobis videbitur et placebit et ex nunc inantea absoluti remaneamus et simus ac liberi a predictis nostris promissionibus et fide; concedimus etiam in dicta certa nostra scientia comitibus et baronibus deputatis et deputandis per regnum, circa nostram excellentiam ac volums eisque mandamus quod in casu ipsi non possent concordari in causis spectantibus ad eos, cum aliis civibus deputatis et deputandis per universitatem regni predicti possint ipsi comites et barones et eis liceat convocare ad id inter comites et barones quatuor alios in premissis, ut sint equali et pari numero, cum ipsis electis civibus in discutiendis et terminandis dubietatibus causis et dubiis supradictis et quia predicta omnia et singula in mente gerimus firmiter et expresse et volumus etiam ipsa tenaciter et inviolabiliter observari, mandamus de certa nostra scientia deputatis ipsis et deputandis, seu ordinatis et ordinandis per regnicolas, sub pena indignationis et gratie nostre, ut capitula eis tradita, ad ipsorum observanciam per regnum teneantur et debeant observare super cabellis et ordinationibus supradictis cum ex mera et libera nostra voluntate procedant; preterea declaramus, volumus et promictimus in verbo et fide nostra, ut supra, quod in casu quo videantur dicte cabelle diminui debeant eas et possint diminuere et in casu quo debeant et videantur augeri per impedimentum aliquod superveniens, debeant ipsas augere usque ad summam octingentorummilium ducatorum per annum. Ita quod dicta summa remaneat omnino integra in effectu computatis tamen nostris cabellis aliis supradictis et ut in premissis benivola pateat omnibus nostra intentio, promictimus quod omnibus et singulis volentibus et petentibus litteras de premissis eas illis libere et incuntanter fieri, mandabimus et faciemus absque solutione aliqua iuris sigilli. In cuius rei testimonium presentes litteras exinde fieri et pendenti maiestatis nostre sigillo iussimus communiri. Datum Neapoli per virum magnificum Iohannem de Ursinis comitem Manupelli etc., anno Domini MCCCLXXXI, die XXVII decembris V indictionis, regnorum nostrorum anno primo. Bibliografia Archivio di Stato di Napoli, Archivio della ricostruzione della cancelleria angioina, S. Sicola, Repertorium septimum regni Caroli III, f. 45 (not.); ivi, trasc. di C. Minieri Riccio; Società napoletana di storia patria, ms. XX D 40, f. 49 a t. (not.); ivi, ms. XXI D 5, f. 349 (not.); ivi, ms. XXVII B 7, f. 341 (not); ivi, Carte Ricciardi, b. 1, n° 5 (not.); J.-P. Papon, Historire générale de Provence, vol. III, Paris 1784, p. 105 (not.); C. Minieri Riccio, Notizie storiche tratte da 62 registri angioini etc., Napoli 1877, p. 96 (not.); Chronicon Siculum incerti authoris, ed. J. De Blasiis, Neapoli 1887, p. 41 n. 4 (trasc.); N. Barone, Notizie storiche tratte dai registri di cancelleria di Carlo III di Durazzo, in «Archivio storico per le province napoletane», XII (1887), pp. 9 e 191 (not.); M. Camera, Elucubrazioni storico-diplomatiche su Giovanna I etc., Salerno 1889, pp. 310-311 (trasc. parziale). Segnatura precedente Reg. 358, f. 189 e a t.