Titolo NapoliI.197Indizione V15 giugno 1382
Karolus tertius etc. Iustitiariis provincie Basilicate, necnon capitaneis, iudicibus, actorum camereque notariis secum per nostram curiam deputatis, magistris iuratis et officialibus aliis ad quos spectat et spectare poterit presentibus et futuris ipsorumque locatenentibus, fidelibus suis, gratiam suam et bonam voluntatem. Parum esset immo ludibrium, iura condere, statuta vulgare, nisi eorum vigor reali sequeretur effectu et illa presidentis auctoritas meretur facere quid sapientia precipit dicere, sine operatione refellit, nec bonus quisquam ex dictis efficitur, nisi leta operis executio subsequatur. Sane clare memorie serenissimi progenitores nostri Sicilie reges, ad relevanda onera fidelium dicti regni et eorum statum pacificum salubriter conservandum, subscripta inter alia ediderunt capitula sub iniuntione penali per officiales dicti regni tenaciter observanda, videlicet: in primis quod predicti iustitiarii, iudices et actorum notarii priusquam ad citationem emissam partes comparuerunt coram eis, non compellant accusantes et accusatos coram eis de crimine quod sequantur eosdem, ubi accusantes in eorum accusationibus licite non insistunt contra formam capitulorum regni, ita quod predicti iustitiarii, iudices et actorum notarii in causis de contemptu defense et aliis, que civiles sunt, admictant procuratores illorum, contra quos agitur, sicut iura regnique constitutionibus permictant; item quod predicti iustitiarii, iudices et actorum notarii ubi accusatio, vel denuntiatio accusantem, vel denuntiantem tangit solummodo ipsum iurare, ut ab accusatione huiusmodi non desistat, sive quod insistat eidem, nullo modo compellant, sed ei liceat prius quam ad citationem emissam in iudicio partes compareant, ab accusatione huiusmodi impune desistere, prout regni capitulis est permissum, ac ubi in accusatione, vel denuntiatione nostra curia tangitur utpote pro pecuniario interesse principaliter, vel quia agitur de spreta defensa, vel pena, aut accessorio eo quod agitur de crimine, quod preter penam aliam corporalem, bonorum publicationem inducit accusantem, vel denunciantem volentem desistere aliquatenus non admictant; item quod predicti iustitiarii nullum pro causis predictis capiant, seu capi faciant, contra formam capitulorum et constitutionum regni; item quod officiales regii officia, seu commissiones, vel servitia curie non commictant hominibus, nisi in terra sua et in locis convicinis infra dictam unam legalem et talibus qui ad hoc sint sufficientes, ydonei et habiles et talia commictantur que statum et conditionem eorum, quibus commissa fuerint, deceant et alia in huiusmodi capitulo observantur, que per novellam constitutionem regni inde factam nostri indulta noscuntur; item quando predicti iustitiarii aliquibus commictant aliena servitia curie exequenda, pro quibus aliqua expediant fieri ad cautelam curie instrumenta predicti notarii camere tempore commissionis notas et formas ipsorum instrumentorum de officiis ipsis gratis assigneat, secundum quas ipsa fieri debeant instrumenta ut ea non possint postmodum cavillare et occasione cavillationis eiusdem ab ipsius quibus talia servitia facienda commiserint aliquid extorqueri; item, quod predicti iustitiarii, cum certum habeant cursorum numerum per curiam ordinatum, non compellant homines eosdem ad deferendum licteras per provincias, nisi prius per eos competenti salario exsoluto; item quod predicti iustitiarii, iudices et actorum notarii de pecunia recipienda per eos a predictis universitatibus et singularibus personis illarum ydoneam ipsis faciant apodixam; item quod predicti iustitiarii, iudices, actorum camereque notarii contra fideles dicti regni in nullo iniuste procedant, nec indebite prosequantur eosdem, sed ipsi observent constitutiones et capitula edita pro bono et pacifico statu regni; item quod pro arnesiis deferendis, tam iustitiarii, quam aliquorum de familia sua, necnon iudicum, notariorum actorum et camere, vel equitaturis ipsorum alienas equitaturas non auferant neque auferri per alios faciant, aut permictant et si forte equitatura aliqua necessaria foret eisdem eam conducant, vel conduci faciant, soluto prius patronis conducendorum animalium salario competenti; item quod nullus noster officialis, aut vester, vel ipsorum officialium familiaris aliquem de fidelibus nostris cum propriis equis expensis pro servitio nostre curie transmictat, nisi si forsan qui mictitur curie nostre ad id specialiter de consuetudine, seu quocumque iure alio sit astrictus; item quod quaterni collectarum et aliarum exactionum non fiant per collectores, qui adhibeant sibi scriptores ad voluntatem eorum, nec asceantur ad hoc per notarium camere, vel deputatos ab eo, vel per iustitiarium, vel per aliquem de curia sua et pro ipsis quaternis intitulandis, vel sigillandis, vel collacione ipsorum quaternorum facienda nichil recipiatur a iustitiario, vel a notario camere, vel aliquo alio de curia sua et in expeditione ipsorum nulla mora trahatur et si contra fiet per notarium camere, vel per aliquem de curia iustitiarii soluto quod passa est pars ei qui solvit octaplum, solvat curie pro prima vice; item quod iustitiarii, iudices, actorum camereque notarii, stipendiarii et familiares eorum et alii officiales vinum non emant, vel auferant ab invitis, vel vegetes consignent, sed a sponte vendentibus vinum recipiant, soluto prius vini pretio quo melius poterint convenire et quo comuniter venditur in terra qua morantur, sub pena tanti pretii quantum valet vinum in vegete sigillatum et patronus possit removere sigillum, vino remanente patrono; item stipendiarii cum iustitiariis commorantes, iudices, actorum camereque notarii et familiares eorum alii nullam iniuriam alicui inferant, nullas ab eis auferant res, nec etiam paleam, fenum, vel aliqua in locis habitabilibus et inhabitabilibus recondita, nec porcos, vaccas, arietes aut alia animalia, vel lectos accipiant, nec domos singularium personarum eis invitis ad aliquid ibi inferendum ingrediantur, sed contenti sint hospitiis sibi per locorum baiulos, seu magistros iuratos assignandis, lectos per eorum manus recipiant, qui baiuli sint solliciti circa celerem assignationem hospitiorum et lectorum prefatorum et in discessu ipsorum, sine difficultate restituant hospitibus eorum, nullas extorsiones, vel oppressiones inferant, victualia et necessaria alia tam pro personis, quam pro equis eorum emant, pretio prius per eos soluto, quo pretio in terra ubi hospitantur, comuniter distrahuntur et prout melius poterunt sine comminatione et cohertione cum venditoribus convenire et si contrafecerint per captionem personarum pro iniuriis illatis in personis stipendiarii et familiares ipsi priventur equis et armis pro victualibus, non per violentiam cum comminatione et cohertione ablatis, ammictant qualibet vice unciam unam auri, idem etiam statuitur de aliis stipendiariis et familiaribus nostris quantum ad extorsionem victualium, que pena per nostram curiam exigatur, pro stallagio vero equi die ac nocte solvantur granum unum per eos, pro quolibet lecto integro assignando per magistros iuratos et baiulos antedictos solvatur granum unum, lectus intiger intelligatur mataratium, vel sistonus, vel culcitra, quod qui, vel que liceant lintamina et cultram, si vero non sit intiger lectus pro qualibet parti lecti solvatur granum medium pro qualibet nocte; item quod iustitiarii, iudices, actorum camereque notarii pro commissionibus, pactis, apodixis et aliis cautelis, quas faciunt et fieri faciunt, tam ipsi, quam notarii ipsorum, nichil pro sigillo, vel scriptura recipiant sub simili pena; item statuimus quod si coram vobis prefatis iusticiariis, capitaneis, iudicibus actorumque notariis aliqui crminaliter accusentur, vel in personis, vel in rebus civiliter impetantur, si summas pro illis fieri contigerit, eas redimere non cogantur, nec aliquid compositionis nomine pro parte curie pro subscriptionibus et scripturis summarum per vos, vel vestrum alterum exigatur, cum iustitia aliquo modo vendi non debeat vosque salariis stabilitis vobis debeatis esse contenti; item quod nullus, cuiuscumque status et conditionis existat, audeat aliquos de personis, vel aliquorum bona proprio motu capere, pignorare, vel auferre, sine speciali mandato nostro, vel officialium nostrorum plenam inde habentium auctoritatem; item quod iustitiarii aliique nostri officiales ne a captivo quem per unum diem, aut ultra tenuerint, cum liberandus fuerit ultra dimidium tarenum et si in eorum carcere de nocte non fuerit aliquid pro liberatione sua recipiant, aut recipi faciant, vel permictant et si quis eorum contrafecerit ad nonuplum eius quod ultra exegerit teneatur; item servientes in castris nostris, vel alibi ad gagia curie deputati cum in auxilium collectarum super recollectione collecte, vel per aliis curie servitiis transmictuntur, quidquam pro expensis, vel labore ipsorum exigere, vel recipere nolumus ac eis exiberi per alios penitus inhibemus, cum quicquid dari solitum est in fidelium dampnum consueverint extorqueri; quodque illustris Iohanna olim regina antequam esset privata per sedem apostolicam regno Sicilie quedam alia capitula edidit pro bono statu fidelium sub iuramenti prestatione firmiter observanda, videlicet quod predicti officiales, iustitiarii, scilicet capitanei, iudices, actorum camereque notarii, stipendiarii et alii familiares et subofficiales eorum nulla recipiant dona ab universitatibus terrarum et locorum commissorum eis officiorum, nec etiam expensas, nec exculenta et poculenta etiam a sponte dantibus, sub eo pretextu quod non accedant ad terras et loca ipsorum neque etiam recipiant huiusmodi dona a specialibus personis terrarum et locorum eorundem, nisi tantummodo exculenta et poculenta quatenus eis per constitutiones et capitula regni permictitur et non ultra; item quod predicti officiales non procedant contra universitates terrarum et locorum dicti regni de receptatione bannitorum, malandrenorum, latronum, seu aliorum quorumcumque malefactorum neque pro huiusmodi receptationibus penas aliquas exigant, aut compositiones faciant sub pretextu quocumque, ea presertim consideratione quod dum ad solvendum penas et compositiones tota universitas indistincte compellitur, hii nonnumquam efficiuntur pene participes, qui culpe penitus sunt expertes; item quod predicti officiales nullatenus de cetero audeant in terris et locis dicti regni generales inquisitiones facere de criminibus et delictis, etiam saltem semel in anno, sed contenti sint contra maleficos processus facere per ordinarias vias iuris et ex officio, seu specialis inquisitionis indagine in casibus a iure permissis, cum sicut frequens fama notoria officiales predicti, qui pro temporibus retrohactis fuerunt ad huiusmodi generales inquisitiones faciendas prodierunt, ut ex ipsarum inquisitionibus processibus compositiones et exactiones acerbas facerent pecuniarum licet per capitula regni essent inhibite et non pro vigore iustitie, sed pro fine pecunie conquirende, nec etiam officiales iidem contra usurarios procedere audeant, nisi via ordinaria accusentur, ita quod iustitiarii de cetero non faciant vocari homines terrarum et locorum decretarum eis provinciarum ad novem ad novem neque eos iubeant sequi per provincias, donec se redimant, tollatur quod penitus abusus qui comuniter in omnibus huiusmodi officialibus hactenus inolevit de vocando, ut predicitur, homines terrarum et locorum ipsorum ad novem ad novem idem iubendo eos se qui per provincias donec se redimerint ab eisdem; item ut predicti iustitiarii et capitanei non possint de facili diminuere et defalcare quantitates pecunie, quas recipiunt tam ab universitatibus, quam a singularibus personis, nec causas pro causis et species et speciebus solucionis ipsius pecunie commutare teneantur et debeant a singulis universitatibus et personis aliis solventibus fieri facere et recipere suis vicibus apodixas publicas, seu privatas sub sigillo saltem ipsorum solventium continentes quantitatem solute pecunie et causam, seu causas solutionis pecuniarum ipsarum, quas apodixas tempore positionis rationis ipsorum cum cautelis eorum aliis producere teneantur. Que quidem capitula ad supplicis petitionis instantiam universitatis et hominum civitatis Melfie suique districtus de predicta provincia Basilicate nostrorum fidelium asserentium se multiformiter fuisse et esse gravatos hinc hactenus et molestatos indebite per officiales, qui fuerunt pro tempore et vereantur molestari et gravari similiter in futurum contra ipsorum capitulorum tenores in presentis nostra pagina de verbo ad verbum inseri inscimus, ut promptam cum expedit fidem facere valeant ad auxiliandum eisdem, vestre itaque fidelitati mandantes expresse de certa nostra scientia, sub obtentu nostre gratie et pena in eisdem capitulis comprehensa quatenus predecessorum vestrorum in non servandis capitulis ipsis vestigia non sequentes, dicta capitula in omni eorum substantia et effectu officiorum vestrorum temporibus, prout ad quemlibet vestrum spectaverit eidem universitati et hominibus dicte civitatis Melfie et districtus eius tenaciter et inviolabiliter observetis, universitatem et homines ipsos in genere, vel in specie contra eorumdem capitulorum tenorem ac sanum intellectum et seriem directe, vel per obliquum per quamcumque impetrationis astutiam in personis et rebus non molestantes, exigentes autem aliquatenus agravantes, insuper adicimus et vobis ac cuilibet vestrum de dicta certa nostra scientia addicimus in mandatis quod homines ipsos dicte civitatis Melfie in generali, vel in speciali non trahatis extra fines territorii civitatis predicte ad partes et loca remota contra dictorum capitulorum regni continentiam et tenorem, nec contra ipsam universitatem et homines et singulares personas ipsius non procedatis ex officio curie indifferenter in quibuscumque casibus, nisi in subscriptis casibus regia limitatione restrictis, videlicet ubi imponitur pena mortis civilis, vel naturalis, aut membris abscisio et ubi in persona ecclesisastica, pupilli, vidue, aut persone miserabilis cuiuscumque flagitium est commissum, in illis etiam denuntiatore, vel accusatore legitimo comparentes revocaturi statim in irritum quicquid actentatum est contra ordinationem et regiam limitationem predictam, aut attentari contigerit in contrarium, quomodolibet in futurum, presentibus post oportunam inspectionem earum remanentibus presentanti efficaciter inantea valituris. Datum Neapoli, per virum nobilem Gentilem de Merolinis de Sulmona etc., anno Domini MoCCCLXXXII, die XV iunii V indictionis, regnorum nostrorum anno secundo. Bibliografia Archivio di Stato di Napoli, Archivio della ricostruzione della cancelleria angioina, S. Sicola, Repertorium septimum regni Caroli III, f. 56 a t. (not.); ivi, «Squarcio di repertorio del registro angioino 358 “Karolus III – 1381”», f. [12] (not.); Società napoletana di storia patria, già ms. F.B. IV A 16, oggi ms. Fortunato (trasc.); ivi, Carte Ricciardi, b. 1, n° 5 (not.); N. Barone, Notizie storiche tratte dai registri di cancelleria di Carlo III di Durazzo, in «Archivio storico per le province napoletane», XII (1887), p. 22 (not.). Segnatura precedente Reg. 358, ff. 357-358
Contesto gerarchico
Ricostruzione dell'archivio della Cancelleria angioinaRegistri ricostruitiCancelleria di Carlo IIIQuaternus iusticiariorum et capitaneorum et magistrorum iuratorum anni V indictionis
Integrazione del titolo Indizione VData Indizione V15 giugno 1382 Indizione V Luogo NapoliPersone Carlo III d'Angiò Durazzo [re di Sicilia] Giovanna I d'Angiò [regina di Sicilia] Merolinis (de), GentileEnti BasilicataSiciliaDescrizione Pro universitate Melfie. Tarenos quatuor.Karolus tertius etc. Iustitiariis provincie Basilicate, necnon capitaneis, iudicibus, actorum camereque notariis secum per nostram curiam deputatis, magistris iuratis et officialibus aliis ad quos spectat et spectare poterit presentibus et futuris ipsorumque locatenentibus, fidelibus suis, gratiam suam et bonam voluntatem. Parum esset immo ludibrium, iura condere, statuta vulgare, nisi eorum vigor reali sequeretur effectu et illa presidentis auctoritas meretur facere quid sapientia precipit dicere, sine operatione refellit, nec bonus quisquam ex dictis efficitur, nisi leta operis executio subsequatur. Sane clare memorie serenissimi progenitores nostri Sicilie reges, ad relevanda onera fidelium dicti regni et eorum statum pacificum salubriter conservandum, subscripta inter alia ediderunt capitula sub iniuntione penali per officiales dicti regni tenaciter observanda, videlicet: in primis quod predicti iustitiarii, iudices et actorum notarii priusquam ad citationem emissam partes comparuerunt coram eis, non compellant accusantes et accusatos coram eis de crimine quod sequantur eosdem, ubi accusantes in eorum accusationibus licite non insistunt contra formam capitulorum regni, ita quod predicti iustitiarii, iudices et actorum notarii in causis de contemptu defense et aliis, que civiles sunt, admictant procuratores illorum, contra quos agitur, sicut iura regnique constitutionibus permictant; item quod predicti iustitiarii, iudices et actorum notarii ubi accusatio, vel denuntiatio accusantem, vel denuntiantem tangit solummodo ipsum iurare, ut ab accusatione huiusmodi non desistat, sive quod insistat eidem, nullo modo compellant, sed ei liceat prius quam ad citationem emissam in iudicio partes compareant, ab accusatione huiusmodi impune desistere, prout regni capitulis est permissum, ac ubi in accusatione, vel denuntiatione nostra curia tangitur utpote pro pecuniario interesse principaliter, vel quia agitur de spreta defensa, vel pena, aut accessorio eo quod agitur de crimine, quod preter penam aliam corporalem, bonorum publicationem inducit accusantem, vel denunciantem volentem desistere aliquatenus non admictant; item quod predicti iustitiarii nullum pro causis predictis capiant, seu capi faciant, contra formam capitulorum et constitutionum regni; item quod officiales regii officia, seu commissiones, vel servitia curie non commictant hominibus, nisi in terra sua et in locis convicinis infra dictam unam legalem et talibus qui ad hoc sint sufficientes, ydonei et habiles et talia commictantur que statum et conditionem eorum, quibus commissa fuerint, deceant et alia in huiusmodi capitulo observantur, que per novellam constitutionem regni inde factam nostri indulta noscuntur; item quando predicti iustitiarii aliquibus commictant aliena servitia curie exequenda, pro quibus aliqua expediant fieri ad cautelam curie instrumenta predicti notarii camere tempore commissionis notas et formas ipsorum instrumentorum de officiis ipsis gratis assigneat, secundum quas ipsa fieri debeant instrumenta ut ea non possint postmodum cavillare et occasione cavillationis eiusdem ab ipsius quibus talia servitia facienda commiserint aliquid extorqueri; item, quod predicti iustitiarii, cum certum habeant cursorum numerum per curiam ordinatum, non compellant homines eosdem ad deferendum licteras per provincias, nisi prius per eos competenti salario exsoluto; item quod predicti iustitiarii, iudices et actorum notarii de pecunia recipienda per eos a predictis universitatibus et singularibus personis illarum ydoneam ipsis faciant apodixam; item quod predicti iustitiarii, iudices, actorum camereque notarii contra fideles dicti regni in nullo iniuste procedant, nec indebite prosequantur eosdem, sed ipsi observent constitutiones et capitula edita pro bono et pacifico statu regni; item quod pro arnesiis deferendis, tam iustitiarii, quam aliquorum de familia sua, necnon iudicum, notariorum actorum et camere, vel equitaturis ipsorum alienas equitaturas non auferant neque auferri per alios faciant, aut permictant et si forte equitatura aliqua necessaria foret eisdem eam conducant, vel conduci faciant, soluto prius patronis conducendorum animalium salario competenti; item quod nullus noster officialis, aut vester, vel ipsorum officialium familiaris aliquem de fidelibus nostris cum propriis equis expensis pro servitio nostre curie transmictat, nisi si forsan qui mictitur curie nostre ad id specialiter de consuetudine, seu quocumque iure alio sit astrictus; item quod quaterni collectarum et aliarum exactionum non fiant per collectores, qui adhibeant sibi scriptores ad voluntatem eorum, nec asceantur ad hoc per notarium camere, vel deputatos ab eo, vel per iustitiarium, vel per aliquem de curia sua et pro ipsis quaternis intitulandis, vel sigillandis, vel collacione ipsorum quaternorum facienda nichil recipiatur a iustitiario, vel a notario camere, vel aliquo alio de curia sua et in expeditione ipsorum nulla mora trahatur et si contra fiet per notarium camere, vel per aliquem de curia iustitiarii soluto quod passa est pars ei qui solvit octaplum, solvat curie pro prima vice; item quod iustitiarii, iudices, actorum camereque notarii, stipendiarii et familiares eorum et alii officiales vinum non emant, vel auferant ab invitis, vel vegetes consignent, sed a sponte vendentibus vinum recipiant, soluto prius vini pretio quo melius poterint convenire et quo comuniter venditur in terra qua morantur, sub pena tanti pretii quantum valet vinum in vegete sigillatum et patronus possit removere sigillum, vino remanente patrono; item stipendiarii cum iustitiariis commorantes, iudices, actorum camereque notarii et familiares eorum alii nullam iniuriam alicui inferant, nullas ab eis auferant res, nec etiam paleam, fenum, vel aliqua in locis habitabilibus et inhabitabilibus recondita, nec porcos, vaccas, arietes aut alia animalia, vel lectos accipiant, nec domos singularium personarum eis invitis ad aliquid ibi inferendum ingrediantur, sed contenti sint hospitiis sibi per locorum baiulos, seu magistros iuratos assignandis, lectos per eorum manus recipiant, qui baiuli sint solliciti circa celerem assignationem hospitiorum et lectorum prefatorum et in discessu ipsorum, sine difficultate restituant hospitibus eorum, nullas extorsiones, vel oppressiones inferant, victualia et necessaria alia tam pro personis, quam pro equis eorum emant, pretio prius per eos soluto, quo pretio in terra ubi hospitantur, comuniter distrahuntur et prout melius poterunt sine comminatione et cohertione cum venditoribus convenire et si contrafecerint per captionem personarum pro iniuriis illatis in personis stipendiarii et familiares ipsi priventur equis et armis pro victualibus, non per violentiam cum comminatione et cohertione ablatis, ammictant qualibet vice unciam unam auri, idem etiam statuitur de aliis stipendiariis et familiaribus nostris quantum ad extorsionem victualium, que pena per nostram curiam exigatur, pro stallagio vero equi die ac nocte solvantur granum unum per eos, pro quolibet lecto integro assignando per magistros iuratos et baiulos antedictos solvatur granum unum, lectus intiger intelligatur mataratium, vel sistonus, vel culcitra, quod qui, vel que liceant lintamina et cultram, si vero non sit intiger lectus pro qualibet parti lecti solvatur granum medium pro qualibet nocte; item quod iustitiarii, iudices, actorum camereque notarii pro commissionibus, pactis, apodixis et aliis cautelis, quas faciunt et fieri faciunt, tam ipsi, quam notarii ipsorum, nichil pro sigillo, vel scriptura recipiant sub simili pena; item statuimus quod si coram vobis prefatis iusticiariis, capitaneis, iudicibus actorumque notariis aliqui crminaliter accusentur, vel in personis, vel in rebus civiliter impetantur, si summas pro illis fieri contigerit, eas redimere non cogantur, nec aliquid compositionis nomine pro parte curie pro subscriptionibus et scripturis summarum per vos, vel vestrum alterum exigatur, cum iustitia aliquo modo vendi non debeat vosque salariis stabilitis vobis debeatis esse contenti; item quod nullus, cuiuscumque status et conditionis existat, audeat aliquos de personis, vel aliquorum bona proprio motu capere, pignorare, vel auferre, sine speciali mandato nostro, vel officialium nostrorum plenam inde habentium auctoritatem; item quod iustitiarii aliique nostri officiales ne a captivo quem per unum diem, aut ultra tenuerint, cum liberandus fuerit ultra dimidium tarenum et si in eorum carcere de nocte non fuerit aliquid pro liberatione sua recipiant, aut recipi faciant, vel permictant et si quis eorum contrafecerit ad nonuplum eius quod ultra exegerit teneatur; item servientes in castris nostris, vel alibi ad gagia curie deputati cum in auxilium collectarum super recollectione collecte, vel per aliis curie servitiis transmictuntur, quidquam pro expensis, vel labore ipsorum exigere, vel recipere nolumus ac eis exiberi per alios penitus inhibemus, cum quicquid dari solitum est in fidelium dampnum consueverint extorqueri; quodque illustris Iohanna olim regina antequam esset privata per sedem apostolicam regno Sicilie quedam alia capitula edidit pro bono statu fidelium sub iuramenti prestatione firmiter observanda, videlicet quod predicti officiales, iustitiarii, scilicet capitanei, iudices, actorum camereque notarii, stipendiarii et alii familiares et subofficiales eorum nulla recipiant dona ab universitatibus terrarum et locorum commissorum eis officiorum, nec etiam expensas, nec exculenta et poculenta etiam a sponte dantibus, sub eo pretextu quod non accedant ad terras et loca ipsorum neque etiam recipiant huiusmodi dona a specialibus personis terrarum et locorum eorundem, nisi tantummodo exculenta et poculenta quatenus eis per constitutiones et capitula regni permictitur et non ultra; item quod predicti officiales non procedant contra universitates terrarum et locorum dicti regni de receptatione bannitorum, malandrenorum, latronum, seu aliorum quorumcumque malefactorum neque pro huiusmodi receptationibus penas aliquas exigant, aut compositiones faciant sub pretextu quocumque, ea presertim consideratione quod dum ad solvendum penas et compositiones tota universitas indistincte compellitur, hii nonnumquam efficiuntur pene participes, qui culpe penitus sunt expertes; item quod predicti officiales nullatenus de cetero audeant in terris et locis dicti regni generales inquisitiones facere de criminibus et delictis, etiam saltem semel in anno, sed contenti sint contra maleficos processus facere per ordinarias vias iuris et ex officio, seu specialis inquisitionis indagine in casibus a iure permissis, cum sicut frequens fama notoria officiales predicti, qui pro temporibus retrohactis fuerunt ad huiusmodi generales inquisitiones faciendas prodierunt, ut ex ipsarum inquisitionibus processibus compositiones et exactiones acerbas facerent pecuniarum licet per capitula regni essent inhibite et non pro vigore iustitie, sed pro fine pecunie conquirende, nec etiam officiales iidem contra usurarios procedere audeant, nisi via ordinaria accusentur, ita quod iustitiarii de cetero non faciant vocari homines terrarum et locorum decretarum eis provinciarum ad novem ad novem neque eos iubeant sequi per provincias, donec se redimant, tollatur quod penitus abusus qui comuniter in omnibus huiusmodi officialibus hactenus inolevit de vocando, ut predicitur, homines terrarum et locorum ipsorum ad novem ad novem idem iubendo eos se qui per provincias donec se redimerint ab eisdem; item ut predicti iustitiarii et capitanei non possint de facili diminuere et defalcare quantitates pecunie, quas recipiunt tam ab universitatibus, quam a singularibus personis, nec causas pro causis et species et speciebus solucionis ipsius pecunie commutare teneantur et debeant a singulis universitatibus et personis aliis solventibus fieri facere et recipere suis vicibus apodixas publicas, seu privatas sub sigillo saltem ipsorum solventium continentes quantitatem solute pecunie et causam, seu causas solutionis pecuniarum ipsarum, quas apodixas tempore positionis rationis ipsorum cum cautelis eorum aliis producere teneantur. Que quidem capitula ad supplicis petitionis instantiam universitatis et hominum civitatis Melfie suique districtus de predicta provincia Basilicate nostrorum fidelium asserentium se multiformiter fuisse et esse gravatos hinc hactenus et molestatos indebite per officiales, qui fuerunt pro tempore et vereantur molestari et gravari similiter in futurum contra ipsorum capitulorum tenores in presentis nostra pagina de verbo ad verbum inseri inscimus, ut promptam cum expedit fidem facere valeant ad auxiliandum eisdem, vestre itaque fidelitati mandantes expresse de certa nostra scientia, sub obtentu nostre gratie et pena in eisdem capitulis comprehensa quatenus predecessorum vestrorum in non servandis capitulis ipsis vestigia non sequentes, dicta capitula in omni eorum substantia et effectu officiorum vestrorum temporibus, prout ad quemlibet vestrum spectaverit eidem universitati et hominibus dicte civitatis Melfie et districtus eius tenaciter et inviolabiliter observetis, universitatem et homines ipsos in genere, vel in specie contra eorumdem capitulorum tenorem ac sanum intellectum et seriem directe, vel per obliquum per quamcumque impetrationis astutiam in personis et rebus non molestantes, exigentes autem aliquatenus agravantes, insuper adicimus et vobis ac cuilibet vestrum de dicta certa nostra scientia addicimus in mandatis quod homines ipsos dicte civitatis Melfie in generali, vel in speciali non trahatis extra fines territorii civitatis predicte ad partes et loca remota contra dictorum capitulorum regni continentiam et tenorem, nec contra ipsam universitatem et homines et singulares personas ipsius non procedatis ex officio curie indifferenter in quibuscumque casibus, nisi in subscriptis casibus regia limitatione restrictis, videlicet ubi imponitur pena mortis civilis, vel naturalis, aut membris abscisio et ubi in persona ecclesisastica, pupilli, vidue, aut persone miserabilis cuiuscumque flagitium est commissum, in illis etiam denuntiatore, vel accusatore legitimo comparentes revocaturi statim in irritum quicquid actentatum est contra ordinationem et regiam limitationem predictam, aut attentari contigerit in contrarium, quomodolibet in futurum, presentibus post oportunam inspectionem earum remanentibus presentanti efficaciter inantea valituris. Datum Neapoli, per virum nobilem Gentilem de Merolinis de Sulmona etc., anno Domini MoCCCLXXXII, die XV iunii V indictionis, regnorum nostrorum anno secundo. Bibliografia Archivio di Stato di Napoli, Archivio della ricostruzione della cancelleria angioina, S. Sicola, Repertorium septimum regni Caroli III, f. 56 a t. (not.); ivi, «Squarcio di repertorio del registro angioino 358 “Karolus III – 1381”», f. [12] (not.); Società napoletana di storia patria, già ms. F.B. IV A 16, oggi ms. Fortunato (trasc.); ivi, Carte Ricciardi, b. 1, n° 5 (not.); N. Barone, Notizie storiche tratte dai registri di cancelleria di Carlo III di Durazzo, in «Archivio storico per le province napoletane», XII (1887), p. 22 (not.). Segnatura precedente Reg. 358, ff. 357-358
xDams O.S. - ID scheda: IT-xDams-accademiapontaniana-ST0001-000811