Titolo LXXI.47
Karolus secundus Dei gratia rex Ierusalem, Sicilie, ducatus Apulie et principatus Capue, Provincie et Forcalquerii comes. Universis presenti privilegium inspecturis, tam presentibus, quam futuris. In principali excellencia meritorum gloria principis honera tollitur eiusque solidum ab noxi (sic) roboratus, quia dum hoc naturale deditum providentur, exolvit prout ratum (sic) multorum devocio eiusque decoratur dignitas in preminencia meliorum. Considerantes igitur grandia, grata, diuturna et accepta servicia, que sanctissimus in Cristo pater clementissimus dominus noster dominus Bonifacius, divina providencia sacrosante Romane Ecclesie summus pontifex, ab olim domini ..... statu consisteret clare memorie domino patri nostro et nobis promptus et exibuit ac paterna beneficia, que post apicem apostolatus assumptum paterne caritati affectu exibet incessanter, Roffredum Gaietanum militem, fratrem ipsius, in honoreficienciam decoremque perpetuum damus et generis domini nostri prefati dignitate comitatus Caserte ac titulo inerentem providimus illustrandum, ideoque ut onera eidem honori connexa idem Ruffridus comes dicenter portare valeat civitatem et turrim Caserte, cum omnibus hiis, que concessa fuerunt per maiestatem nostram Lodoyco de Roer et Petro de Braherii, militibus nostris, pro annuis unciis auri centum quadraginta, castrum Ducente pro annuis unciis auri sexaginta, castrum Atini pro annuis unciis auri centum triginta, castrum Presenciani pro annuis unciis auri quadraginta, castrum Fontane pro annuis unciis auri quadraginta, que omnia sita sunt in iusticiaratu Terre Laboris et Comitatu Molisii, ad collacionem nostram rationabiliter devoluta dicto Roffrido et suis heredibus utriusque sexus ex suo corpore legitime descendentibus, natis iam etiam et nascituris, cum hominibus, vassallis, casalibus, fortelliciis, redditibus, serviciis, domibus, possessionibus, vineis, terris cultis et incultis, planis, montibus, pratis, nemoribus, pascuis, molendinis, aquis aquarumque decursibus, tenimentis, territoriis aliisque iuribus, iurisdictionibus et pertinenciis suis omnibus, que videlicet de demanio in demanium et que de servicio in servicium in perpetuum damus, donamus, concedimus et ex causa donacionis presencium motus instinctum de novo concedimus in feudum nobile de liberalitate mera et gracia speciali iuxta usus et consuetudines regni nostri Sicilie ac generali et umane nostre sancionis edictum de feudorum successionibus in favorem comitum er baronum omnium dicti regni nostri Sicilie a tempore felicis adventus clare memorie predicti domini nostri genitoris in ipsum comitatus, baronias, feuda ibi ex perpetua collacione tenencium, factum per nos dudum et in parlamento celebrato Neapoli divulgatum; castrum Vairani abactenus per nos eidem Roffrido concessum et civitatem Calvi, quam eidem dominus summus pontifex, dum esse in statu minore emit de nostra voluntate assensu, situ in predicto iusticiariatu Terre Laboris, cum serviciis debitis ex eisdem de predicti domini summi pontificis beneplacito atque consensu comitatus prefato perpetuo Caserte viventes, ita tamen quod predictus Roffridus comes et heres eius prenominatis civitate et turri Caserte aliisque bonis predictis in castri Ducente, Atini, Presenciani et Fontane nobis nostrisque in dicto regno heredibus et successoribus servire teneantur immediate et in capite de servicio decem et octo militum ad racionem de unciis auri viginti valoris annui pro servicio uniuscuisque militis, secundum quod est de uso et consuetudine dicti regni, quod servicium dictus comes in nostri presencia constitutus bona et gratuita voluntate sua pro se dictis suis heredibus nobis et dictis nostris heredibus ac successoribus facere obtulit et promisit, ita eciam quod, si qui sunt quibus predictus dominus pater noster aliqua bona, possessiones, iura in dictis civitate, turri et castris, nisi de hiis tantum, que intus ipsa facere tenentur aliqui eorundem quorum, si qui sunt servire, in capite nostre curie teneantur in nostro demanio et dominio reservantur, retentis eciam curie nostre salinis, iuribus marinarie ac lignaminum, si qua sunt, aut debentur in civitate, turri et castris predictis, que omnia eiusdem regni demanio ex antiqua pertinencia in eodem demanio volumus retinere, animalia insuper et equitature araciarum, massariarum et marescallarum nostrarum, pascua et aqua libere sumere valeant in pertinenciis civitatis, turris et castrorum ipsorum et si forte ipsorum civitatis, turris et castrorum ipsorum tenimenta, seu pertinencie protenderentur usque ad mare, reserventur nobis ac dictis nostris heredibus et successoribus possessio dominium ius maritime pertinenciarum ipsarum in quantum de mare infra terram per iactum baliste dicte pertinencie proceduntur, quam maritimam per homines nostro demanio volumus custodire, investientes dictum Roffridum per vessillum nostrum predictis comitatu, civitate et turri Caserte et castris Ducente, Atine, Presenciani et Fontane modo predicto, ita tam ipse, quam heredes sui civitatem, turrim et castra predicta a nobis nostrisque in dicto regno heredibus et successoribus perpetuo in capite teneant et possideant nullumque alium preter nos heredes, successores nostros predictos superiorem ac dominum exinde recognoscant, pro quibus quidem comitatu, civitate, turri et castris dictus Roffridus nobis ligium homagium et fidelitatis prestitit iuramentum, retentis eciam nobis et dictis ac successoribus nostris iuramentis fidelitatis prelatorum, baronum et feudotariorum, si qui sunt ibidem, ac universorum hominum dicti comitatis, turris et castrorum, que nobis et dictis nostris heredibus et successoribus precise contra omnem hominem prestabuntur, quibus prestitis idem Roffridus ac successores sui assecurabuntur ab ipsis prelatis, baronibus, feudotariis ac hominibus iuxta usum et consuetudinem dicti regni, salvis semper nobis ac ipsis nostris heredibus et successoribus supradictis, retentis eciam curie nostre predictis causis criminalibus, pro quibus corporalis pena mortis, videlicet vel amissionis membrorum, aut exilii debebit inferri, collectis quaque dictarum civitatis, turris, castrorum hominibus per nostram curiam inponendis, que uc usque integraliter per nostram curiam exigentur, moneta eciam generali, que pro tempore de mandato curie nostre cudetur in regno predicto, quam et non aliam universi de eisdem civitate, turri et castris recipient et expendent, defensis, insuper que a quibuscumque personis sub inastacione vestri nominis hominibus civitatis, turris et castrorum ipsorum imposite fuerint et contempte quarum corrigio et casticacio ad solam nostram curiam pertinebit collacionibus, preterea feudorum quaternatorum, seu gentilium vacancium pro tempore ibidem, sive propter commissum per baronibus et feudotarios dictorum civitatis et turris et castrorum, crimen hereseos aut lese maiestatis, sive pro eo quod absque legitimis heredibus barones et feudotarii ipsi decesserint, que utique feuda, per nos, aut nostros in eodem regno heredes et successores cuiuscumque voluerimus conferentes, ita tam quod dictus Roffridus et heredes sui habeant in feudis ipsis assignacionem possesiones ad mandatum nostrum per ipsos his quibus concessa fuerunt, faciendam habeant quod relevium servicium et iura que ab illis inantea feuda ipsa tenuerant, debebantur, nisi forsitan dictus Roffridus ac heredes sui a nobis et predictis heredibus et successoribus prenominati negligenti extiterint in gravando huiusmodi barones et feudotarios hereticos seu rebelles in quo utique casu, videlicet si premoniti in illis gravantis negligentes extiterint dominium ius et proprietas feudi heredici (sic) seu rebellis ad nostrum demanium et dominium devulvantur, salinis nihilominus serviciis nobis exinde debitis secundum usum et consuetudinem dicti regni nostri Sicilie et omnibus quibuslibet aliis, que curie nostre racione maioris dominii de ipsis civitate, turri et castris debentur, prout habemus ea et habere debemus in terris et turris et locis aliis dicti regni ipsius maioris dominii, racione saline, eciam usibus et consuetudinibus aliis dicti regni ac iuribus curie nostre et alterius cuiuscumque beneficiis etiam cappellanarum, si qua sunt super isdem civitate et turri et castris et ipsorum collacionibus nobis et nostris heredibus reservatis. Ad cautelam insuper prefatis comitis heredumque suorum presenti privilegio providemus annectendum quod Bartholomeus de Capua miles, regni Sicilie prothonotarius et magne curie nostre magistro rationalis, prefatum castri Presenciani predictus Ludoicus iam dittam turrim Caserte, cum prefatis aliis bonis et castrum Ducente, Bartholomeus et Siginulfus et cambellanus noster dilectus memoratum castrum Atini, que ipsi ex concessione nostra tenebant ad affectuosam requisicionem eis factam in manibus nostris et renunciaverunt omni iuri, quod eis in predictis et pro predictis castris locis et bonis quomodolibet competebat. In cuius rei fidem perpetuamque memoriam ac dicti Roffridi et heredum suorum cautelam presens privilegium exinde fieri et pendenti sigillo cereo maiestatis nostre iussimus communiri, alio consimili sub bulla aurea maiestatis nostre ipsius data sibi exinde ad cautelam. Actum Rome, presentibus viris nobilibus Petro Ruffo de Calabria Catanzarii, Ermigano de Sabrano Ariani et Riccardi Fundorum comitibus, Guillelmi Extendardo regni Sicilie marescallo, Rainaldo Galardo de Pies eiusdem regni panecterio, Iohanne Pipino magne regie curie magistro racionale, Americo de Sus et Riccardo de Alamagnone marescalle nostre magistro, militibus, dilectis consiliaribus, familiaribus et fidelibus nostris et pluribus aliis. Datum ibidem, per manus prefati Bartholomei de Capua militis, regni Sicilie prothonotarii ac magne curie nostre magistri racionali, anno Domini MCCXCV, die X mensis februarii VIII indictionis, regnorum nostrorum anno XI. Feliciter. Amen. Altre copie trasc. di N. Barone donata da Amy Cresswell Shearer di Cambridge (trasc.);
Archivio di Stato di Napoli, C. De Lellis, "Notamenta", vol. IV bis, p. 1424 (not.); Archivio di Stato di Napoli, S. Sicola, Repertorium , vol. 15, f. 88 a t. (not.); mss. C. Minieri Riccio, b. 2, ff. 833 e 893 (not.); Biblioteca Brancacciana di Napoli, ms. XI F 13, f. 43 (not.); Società napoletana di storia patria, ms. XXV A 15, f. 219 a t.; L. Giustiniani, Dizionario geografico etc. , vol. III, Napoli 1797, p. 255 (not.); R.A. Ricciardi, Storia e successione feudale e quadro dei feudatari di Caserta , in «Archivio storico campano», I (1889), p. 220 (not.); G. Caetani, Domus Caietana , San Casciano Val di Pesa 1927, vol I, I, p. 96 (not.); P. Brayda di Soleto, Pietro de Brayda di Alba duce dei Graffagnini dal 1259 al 1306. Un grande capitano angioino in Piemonte e nel regno di Napoli , Napoli 1935, pp. 108-109 (not); G. Tescione, Caserta medievale e i suoi conti e signori , Caserta 1965, p. 65 (not.); S. Pollastri, Les Gaetani de Fondi. Recueil d'actes 1174 - 1623 , Roma 1998, 26 pp. 160-162 (trasc. parziale).
Contesto gerarchico
Ricostruzione dell'archivio della Cancelleria angioinaRegistri ricostruitiCancelleria di Carlo IIRegistrum privilegiorum.
Integrazione del titolo Indizione VIIIData 1295 feb. 10 Indizione VIII Luogo RomaPersone Carlo II d'Angiò [re] Bonifacio VIII [papa] Caetani, Roffredo [milite, conte di Caserta] Roher (de), Ludovico [milite] Brahier (de), Pietro [milite] Capua (di), Bartolomeo [milite, protonotaro del Regno, maestro razionale, consigliere e familiare regio] Siginolfo, Sergio [milte, ciambellano, consigliere e familiare regio] Ruffo di Calabria, Pietro [milite, conte di Catanzaro, consigliere e familiare regio] Sabran (de), Ermenagno [milite, conte di Ariano, consigliere e familiare regio] Caetani, Riccardo [milite, conte di Fondi, consigliere e familiare regio] L'Etendard (de), Guglielmo [milite, maresciallo del Regno, consigliere e familiare regio] Gaulart de Pies, Rinaldo [milite, panettiere del Regno, consigliere e familiare regio] Pipino, Giovanni [milite, maestro razionale, consigliere e familiare regio] Sus (de), Amerigo [milite, consigliere e familiare] Lamanon (de), Riccardo [milite, maestro maresciallo, consigliere e familiare regio] Capua (di), Bartolomeo [milite, protonotaro del Regno, maestro razionale] Enti CasertaGerusalemmeSiciliaPugliaCapuaProvenza e ForcalquierTerra di Lavoro e Contado di MoliseCatanzaroAriano IrpinoFondiDescrizione Pro domino comite Casertano.Karolus secundus Dei gratia rex Ierusalem, Sicilie, ducatus Apulie et principatus Capue, Provincie et Forcalquerii comes. Universis presenti privilegium inspecturis, tam presentibus, quam futuris. In principali excellencia meritorum gloria principis honera tollitur eiusque solidum ab noxi (sic) roboratus, quia dum hoc naturale deditum providentur, exolvit prout ratum (sic) multorum devocio eiusque decoratur dignitas in preminencia meliorum. Considerantes igitur grandia, grata, diuturna et accepta servicia, que sanctissimus in Cristo pater clementissimus dominus noster dominus Bonifacius, divina providencia sacrosante Romane Ecclesie summus pontifex, ab olim domini ..... statu consisteret clare memorie domino patri nostro et nobis promptus et exibuit ac paterna beneficia, que post apicem apostolatus assumptum paterne caritati affectu exibet incessanter, Roffredum Gaietanum militem, fratrem ipsius, in honoreficienciam decoremque perpetuum damus et generis domini nostri prefati dignitate comitatus Caserte ac titulo inerentem providimus illustrandum, ideoque ut onera eidem honori connexa idem Ruffridus comes dicenter portare valeat civitatem et turrim Caserte, cum omnibus hiis, que concessa fuerunt per maiestatem nostram Lodoyco de Roer et Petro de Braherii, militibus nostris, pro annuis unciis auri centum quadraginta, castrum Ducente pro annuis unciis auri sexaginta, castrum Atini pro annuis unciis auri centum triginta, castrum Presenciani pro annuis unciis auri quadraginta, castrum Fontane pro annuis unciis auri quadraginta, que omnia sita sunt in iusticiaratu Terre Laboris et Comitatu Molisii, ad collacionem nostram rationabiliter devoluta dicto Roffrido et suis heredibus utriusque sexus ex suo corpore legitime descendentibus, natis iam etiam et nascituris, cum hominibus, vassallis, casalibus, fortelliciis, redditibus, serviciis, domibus, possessionibus, vineis, terris cultis et incultis, planis, montibus, pratis, nemoribus, pascuis, molendinis, aquis aquarumque decursibus, tenimentis, territoriis aliisque iuribus, iurisdictionibus et pertinenciis suis omnibus, que videlicet de demanio in demanium et que de servicio in servicium in perpetuum damus, donamus, concedimus et ex causa donacionis presencium motus instinctum de novo concedimus in feudum nobile de liberalitate mera et gracia speciali iuxta usus et consuetudines regni nostri Sicilie ac generali et umane nostre sancionis edictum de feudorum successionibus in favorem comitum er baronum omnium dicti regni nostri Sicilie a tempore felicis adventus clare memorie predicti domini nostri genitoris in ipsum comitatus, baronias, feuda ibi ex perpetua collacione tenencium, factum per nos dudum et in parlamento celebrato Neapoli divulgatum; castrum Vairani abactenus per nos eidem Roffrido concessum et civitatem Calvi, quam eidem dominus summus pontifex, dum esse in statu minore emit de nostra voluntate assensu, situ in predicto iusticiariatu Terre Laboris, cum serviciis debitis ex eisdem de predicti domini summi pontificis beneplacito atque consensu comitatus prefato perpetuo Caserte viventes, ita tamen quod predictus Roffridus comes et heres eius prenominatis civitate et turri Caserte aliisque bonis predictis in castri Ducente, Atini, Presenciani et Fontane nobis nostrisque in dicto regno heredibus et successoribus servire teneantur immediate et in capite de servicio decem et octo militum ad racionem de unciis auri viginti valoris annui pro servicio uniuscuisque militis, secundum quod est de uso et consuetudine dicti regni, quod servicium dictus comes in nostri presencia constitutus bona et gratuita voluntate sua pro se dictis suis heredibus nobis et dictis nostris heredibus ac successoribus facere obtulit et promisit, ita eciam quod, si qui sunt quibus predictus dominus pater noster aliqua bona, possessiones, iura in dictis civitate, turri et castris, nisi de hiis tantum, que intus ipsa facere tenentur aliqui eorundem quorum, si qui sunt servire, in capite nostre curie teneantur in nostro demanio et dominio reservantur, retentis eciam curie nostre salinis, iuribus marinarie ac lignaminum, si qua sunt, aut debentur in civitate, turri et castris predictis, que omnia eiusdem regni demanio ex antiqua pertinencia in eodem demanio volumus retinere, animalia insuper et equitature araciarum, massariarum et marescallarum nostrarum, pascua et aqua libere sumere valeant in pertinenciis civitatis, turris et castrorum ipsorum et si forte ipsorum civitatis, turris et castrorum ipsorum tenimenta, seu pertinencie protenderentur usque ad mare, reserventur nobis ac dictis nostris heredibus et successoribus possessio dominium ius maritime pertinenciarum ipsarum in quantum de mare infra terram per iactum baliste dicte pertinencie proceduntur, quam maritimam per homines nostro demanio volumus custodire, investientes dictum Roffridum per vessillum nostrum predictis comitatu, civitate et turri Caserte et castris Ducente, Atine, Presenciani et Fontane modo predicto, ita tam ipse, quam heredes sui civitatem, turrim et castra predicta a nobis nostrisque in dicto regno heredibus et successoribus perpetuo in capite teneant et possideant nullumque alium preter nos heredes, successores nostros predictos superiorem ac dominum exinde recognoscant, pro quibus quidem comitatu, civitate, turri et castris dictus Roffridus nobis ligium homagium et fidelitatis prestitit iuramentum, retentis eciam nobis et dictis ac successoribus nostris iuramentis fidelitatis prelatorum, baronum et feudotariorum, si qui sunt ibidem, ac universorum hominum dicti comitatis, turris et castrorum, que nobis et dictis nostris heredibus et successoribus precise contra omnem hominem prestabuntur, quibus prestitis idem Roffridus ac successores sui assecurabuntur ab ipsis prelatis, baronibus, feudotariis ac hominibus iuxta usum et consuetudinem dicti regni, salvis semper nobis ac ipsis nostris heredibus et successoribus supradictis, retentis eciam curie nostre predictis causis criminalibus, pro quibus corporalis pena mortis, videlicet vel amissionis membrorum, aut exilii debebit inferri, collectis quaque dictarum civitatis, turris, castrorum hominibus per nostram curiam inponendis, que uc usque integraliter per nostram curiam exigentur, moneta eciam generali, que pro tempore de mandato curie nostre cudetur in regno predicto, quam et non aliam universi de eisdem civitate, turri et castris recipient et expendent, defensis, insuper que a quibuscumque personis sub inastacione vestri nominis hominibus civitatis, turris et castrorum ipsorum imposite fuerint et contempte quarum corrigio et casticacio ad solam nostram curiam pertinebit collacionibus, preterea feudorum quaternatorum, seu gentilium vacancium pro tempore ibidem, sive propter commissum per baronibus et feudotarios dictorum civitatis et turris et castrorum, crimen hereseos aut lese maiestatis, sive pro eo quod absque legitimis heredibus barones et feudotarii ipsi decesserint, que utique feuda, per nos, aut nostros in eodem regno heredes et successores cuiuscumque voluerimus conferentes, ita tam quod dictus Roffridus et heredes sui habeant in feudis ipsis assignacionem possesiones ad mandatum nostrum per ipsos his quibus concessa fuerunt, faciendam habeant quod relevium servicium et iura que ab illis inantea feuda ipsa tenuerant, debebantur, nisi forsitan dictus Roffridus ac heredes sui a nobis et predictis heredibus et successoribus prenominati negligenti extiterint in gravando huiusmodi barones et feudotarios hereticos seu rebelles in quo utique casu, videlicet si premoniti in illis gravantis negligentes extiterint dominium ius et proprietas feudi heredici (sic) seu rebellis ad nostrum demanium et dominium devulvantur, salinis nihilominus serviciis nobis exinde debitis secundum usum et consuetudinem dicti regni nostri Sicilie et omnibus quibuslibet aliis, que curie nostre racione maioris dominii de ipsis civitate, turri et castris debentur, prout habemus ea et habere debemus in terris et turris et locis aliis dicti regni ipsius maioris dominii, racione saline, eciam usibus et consuetudinibus aliis dicti regni ac iuribus curie nostre et alterius cuiuscumque beneficiis etiam cappellanarum, si qua sunt super isdem civitate et turri et castris et ipsorum collacionibus nobis et nostris heredibus reservatis. Ad cautelam insuper prefatis comitis heredumque suorum presenti privilegio providemus annectendum quod Bartholomeus de Capua miles, regni Sicilie prothonotarius et magne curie nostre magistro rationalis, prefatum castri Presenciani predictus Ludoicus iam dittam turrim Caserte, cum prefatis aliis bonis et castrum Ducente, Bartholomeus et Siginulfus et cambellanus noster dilectus memoratum castrum Atini, que ipsi ex concessione nostra tenebant ad affectuosam requisicionem eis factam in manibus nostris et renunciaverunt omni iuri, quod eis in predictis et pro predictis castris locis et bonis quomodolibet competebat. In cuius rei fidem perpetuamque memoriam ac dicti Roffridi et heredum suorum cautelam presens privilegium exinde fieri et pendenti sigillo cereo maiestatis nostre iussimus communiri, alio consimili sub bulla aurea maiestatis nostre ipsius data sibi exinde ad cautelam. Actum Rome, presentibus viris nobilibus Petro Ruffo de Calabria Catanzarii, Ermigano de Sabrano Ariani et Riccardi Fundorum comitibus, Guillelmi Extendardo regni Sicilie marescallo, Rainaldo Galardo de Pies eiusdem regni panecterio, Iohanne Pipino magne regie curie magistro racionale, Americo de Sus et Riccardo de Alamagnone marescalle nostre magistro, militibus, dilectis consiliaribus, familiaribus et fidelibus nostris et pluribus aliis. Datum ibidem, per manus prefati Bartholomei de Capua militis, regni Sicilie prothonotarii ac magne curie nostre magistri racionali, anno Domini MCCXCV, die X mensis februarii VIII indictionis, regnorum nostrorum anno XI. Feliciter. Amen. Altre copie trasc. di N. Barone donata da Amy Cresswell Shearer di Cambridge (trasc.);
Archivio di Stato di Napoli, C. De Lellis, "Notamenta", vol. IV bis, p. 1424 (not.); Archivio di Stato di Napoli, S. Sicola, Repertorium , vol. 15, f. 88 a t. (not.); mss. C. Minieri Riccio, b. 2, ff. 833 e 893 (not.); Biblioteca Brancacciana di Napoli, ms. XI F 13, f. 43 (not.); Società napoletana di storia patria, ms. XXV A 15, f. 219 a t.; L. Giustiniani, Dizionario geografico etc. , vol. III, Napoli 1797, p. 255 (not.); R.A. Ricciardi, Storia e successione feudale e quadro dei feudatari di Caserta , in «Archivio storico campano», I (1889), p. 220 (not.); G. Caetani, Domus Caietana , San Casciano Val di Pesa 1927, vol I, I, p. 96 (not.); P. Brayda di Soleto, Pietro de Brayda di Alba duce dei Graffagnini dal 1259 al 1306. Un grande capitano angioino in Piemonte e nel regno di Napoli , Napoli 1935, pp. 108-109 (not); G. Tescione, Caserta medievale e i suoi conti e signori , Caserta 1965, p. 65 (not.); S. Pollastri, Les Gaetani de Fondi. Recueil d'actes 1174 - 1623 , Roma 1998, 26 pp. 160-162 (trasc. parziale).
xDams O.S. - ID scheda: IT-xDams-accademiapontaniana-ST0001-000507